شیر بز یکی از قدیمیترین انواع شیر مصرفی در تاریخ بشر است که هنوز در بسیاری از نقاط جهان بهطور سنتی مصرف میشود. برخلاف تصور عمومی، شیر بز تنها مختص دامداریهای محلی نیست، بلکه امروز بهعنوان یک غذای سالم و جایگزینی مناسب برای شیر گاو، در طب نوین نیز مورد توجه قرار گرفته است. ترکیب خاص و خواص بینظیر شیر بز باعث شده تا افرادی با مشکلات گوارشی، آلرژی غذایی و نیازهای تغذیهای خاص، به مصرف آن روی آورند.
هضم آسان تر نسبت به شیر گاو
یکی از مزایای برجسته شیر بز، قابلیت هضم بالای آن است که آن را به گزینهای مناسب برای افرادی با مشکلات گوارشی تبدیل کرده است. بسیاری از افراد پس از مصرف شیر گاو دچار نفخ، دلدرد و ناراحتی معده میشوند، اما این علائم پس از مصرف شیر بز بسیار کمتر دیده میشود.
- ساختار چربی متفاوت: گلبولهای چربی شیر بز کوچکتر از شیر گاو هستند و راحتتر توسط آنزیمهای گوارشی تجزیه میشوند.
- پروتئین آلفا-کازئین کمتر: شیر بز حاوی مقدار بسیار کمتری از پروتئینی به نام α1 کازئین است که در شیر گاو عامل حساسیت و التهاب گوارشی در برخی افراد است.
- pH نزدیکتر به pH بدن انسان: باعث میشود شیر بز راحتتر با آنزیمهای گوارشی تعامل پیدا کند و در معده رسوب نکند.
تقویت استخوان ها با شیر بز
سلامت استخوانها تا حد زیادی به دریافت کافی کلسیم، ویتامین D، منیزیم و فسفر وابسته است. شیر بز بهدلیل تراکم بالای این مواد معدنی، میتواند نقش مؤثری در تقویت استخوانها، پیشگیری از پوکی استخوان و بهبود رشد در کودکان ایفا کند.
- کلسیم بالا: کلسیم نقش کلیدی در ساخت استخوان و دندان دارد. شیر بز تقریباً بهاندازه شیر گاو کلسیم دارد ولی جذب آن بهتر است.
- ویتامین D و فسفر: این دو عنصر به جذب بهتر کلسیم در روده و تثبیت آن در استخوانها کمک میکنند.
- پیشگیری از پوکی استخوان: بهخصوص در زنان یائسه و سالمندان که جذب کلسیم دچار مشکل میشود، شیر بز میتواند گزینهای مطلوب باشد.
کاهش احتمال آلرژی غذایی
بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت دارند. شیر بز بهعلت ساختار متفاوت پروتئینی خود، معمولاً آلرژیزا نیست و بهعنوان جایگزینی ایمن برای این دسته از افراد پیشنهاد میشود.
- پروتئین آلفا-کازئین کمتر: که یکی از عوامل اصلی آلرژی شیر گاو است.
- عدم تحریک سیستم ایمنی: شیر بز کمتر باعث واکنشهای ایمنی (مثل التهاب، خارش، کهیر یا مشکلات تنفسی) میشود.
- مناسب برای برخی کودکان دارای آلرژی: بهخصوص نوزادان بالای ۱۲ ماه با حساسیت غذایی خفیف، با مشورت پزشک میتوانند از شیر بز بهرهمند شوند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
شیر بز حاوی ترکیباتی چون اسیدهای چرب ضروری، سلنیوم، روی و ویتامین A است که همگی نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارند. همچنین وجود الیگوساکاریدها در شیر بز، باعث بهبود عملکرد باکتریهای مفید روده و تقویت ایمنی ذاتی بدن میشود.
مناسب برای افراد با عدم تحمل لاکتوز
اگرچه شیر بز همچنان حاوی لاکتوز است، اما بهدلیل مقدار کمتر آن نسبت به شیر گاو و جذب بهتر، برخی افراد با عدم تحمل لاکتوز خفیف میتوانند آن را راحتتر مصرف کنند.
کمک به کاهش التهابات گوارشی
شیر بز حاوی ترکیباتی است که خاصیت ضد التهابی دارند. این ویژگی به افراد مبتلا به سندرم روده تحریکپذیر (IBS) یا بیماریهای التهابی روده کمک میکند. شیر بز همچنین از رشد باکتریهای مضر در دستگاه گوارش جلوگیری کرده و محیطی سالم برای رشد باکتریهای مفید فراهم میکند.
بهبود سلامت پوست
بهدلیل وجود ویتامین A و چربیهای طبیعی، شیر بز به سلامت و شفافیت پوست کمک میکند. بسیاری از محصولات مراقبتی پوست امروزه از شیر بز بهره میگیرند. همچنین نوشیدن منظم آن میتواند به مرطوب شدن پوست، کاهش خشکی و پیشگیری از التهابهای پوستی کمک کند.
جدول ارزش غذایی شیر بز
قبل از بررسی خواص درمانی، مهم است بدانیم شیر بز چه مواد مغذیای را در خود جای داده است. شیر بز از نظر ساختار با شیر انسان شباهت بیشتری دارد تا شیر گاو، و همین عامل باعث جذب بهتر آن در بدن میشود. این شیر سرشار از ویتامینها، مواد معدنی، آنزیمها و چربیهایی است که جذب و هضم آسانتری دارند.
ماده مغذی (در هر ۱۰۰ گرم شیر بز) | مقدار تقریبی |
---|---|
انرژی | ۶۹ کالری |
پروتئین | ۳.۶ گرم |
چربی | ۴.۱ گرم |
لاکتوز | ۴.۴ گرم |
کلسیم | ۱۳۴ میلیگرم |
فسفر | ۱۱۹ میلیگرم |
پتاسیم | ۲۰۴ میلیگرم |
ویتامین A | ۵۷ میکروگرم |
ویتامین D | ۱.۳ میکروگرم |
ویتامین B2 (ریبوفلاوین) | ۰.۲۸ میلیگرم |
نتیجه گیری
شیر بز بهعنوان یک منبع غنی از مواد مغذی و جایگزینی سالم برای شیر گاو، مزایای زیادی برای سلامت عمومی بدن دارد. از هضم بهتر گرفته تا تقویت استخوانها، کاهش آلرژی، و کمک به سلامت گوارشی و ایمنی، شیر بز میتواند نقش مهمی در تغذیه سالم ایفا کند. با اینکه مصرف آن ممکن است برای برخی افراد طعمی متفاوت داشته باشد، ولی خواص ارزشمند آن میتواند دلیل خوبی برای گنجاندنش در رژیم غذایی روزانه باشد.