سوختگی یکی از جراحت‌های شایع در شرایط جنگی است که می‌تواند نتیجه موج انفجار، تماس با آتش، مواد شیمیایی و حتی برق باشد. این نوع آسیب‌ها ممکن است پیامدهای جدی و گاها غیرقابل جبرانی برای فرد آسیب‌دیده به همراه داشته باشند. از آنجایی که در شرایط بحرانی مانند جنگ، دسترسی به مراکز درمانی و اورژانس ممکن است دشوار باشد، شناخت نحوه صحیح برخورد با سوختگی‌ها و انواع مختلف آن بسیار مهم است.
مطمئناً در چنین شرایطی، بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند مجروحان را در خانه درمان کنند تا از رفت و آمد به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی پر ازدحام جلوگیری کنند. اما باید بدانیم که همه سوختگی‌ها قابل درمان در خانه نیستند و گاهی بی‌توجهی به نشانه‌های خطر می‌تواند خطرات بیشتری را به همراه داشته باشد، به ویژه اگر فرد آسیب‌دیده کودک یا فردی با شرایط خاص باشد.
نوع سوختگی را بشناسید
اولین قدم در درمان سوختگی‌ها، شناسایی نوع و درجه سوختگی است. برای اینکه بدانیم آیا سوختگی قابل درمان خانگی است یا نیاز به مراجعه به مراکز درمانی داریم، باید ابتدا نوع سوختگی را تشخیص دهیم. سوختگی‌ها به طور کلی به سه درجه تقسیم می‌شوند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
سوختگی درجه 1
سوختگی درجه 1 به لایه بیرونی پوست آسیب می‌زند و معمولاً آسیب‌های جزیی ایجاد می‌کند. این نوع سوختگی باعث قرمزی، تورم خفیف و درد ملایم می‌شود. به طور کلی، این نوع سوختگی معمولاً به راحتی در خانه قابل درمان است و بیشتر شبیه به آفتاب‌سوختگی می‌باشد. در این حالت، می‌توان با استفاده از آب سرد و کرم‌های مرطوب‌کننده معمولی، درمان را شروع کرد.
سوختگی درجه 2
سوختگی درجه 2 به لایه‌های عمیق‌تری از پوست نفوذ کرده و باعث ایجاد تاول، قرمزی شدید، درد شدید و تورم می‌شود. این نوع سوختگی ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی داشته باشد، به ویژه اگر سطح سوختگی زیاد باشد یا در نواحی حساس بدن مانند صورت، دست‌ها، پاها، یا نواحی تناسلی اتفاق بیفتد. در این صورت، لازم است که فوراً به بیمارستان مراجعه شود.
سوختگی درجه 3
سوختگی درجه 3 خطرناک‌ترین نوع سوختگی است و به تمامی لایه‌های پوست و گاهی بافت‌های زیرین آسیب می‌زند. پوست در این نوع سوختگی ممکن است به رنگ سفید، زغالی یا سیاه درآید و به دلیل آسیب به اعصاب، ممکن است درد زیادی احساس نشود. این نوع سوختگی نیاز به درمان فوری و تخصصی دارد و فرد باید فوراً به مراکز درمانی منتقل شود.
اصل اول در برخورد با سوختگی
در شرایط بحرانی مانند جنگ، اولین و مهم‌ترین اصل در برخورد با سوختگی، ایمن‌سازی محل حادثه است. اگر فرد در اثر آتش‌سوزی یا تماس با جریان برق دچار سوختگی شده است، تا زمانی که منبع خطر رفع نشود، نباید به او نزدیک شد. در مرحله بعد، لازم است که محل سوختگی بلافاصله با آب سرد شسته شود. آب سرد (نه یخ) برای مدت 10 تا 20 دقیقه باید به سوختگی زده شود تا از شدت آسیب به بافت‌ها کاسته شود.
پس از شستشو، ناحیه سوختگی باید با گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک پوشانده شود تا از بروز عفونت جلوگیری شود. در هیچ شرایطی نباید از مواد خانگی مانند کرم، روغن، خمیر دندان یا دیگر موارد مشابه برای درمان سوختگی استفاده کرد. علاوه بر این، تاول‌ها باید دست‌کاری نشوند و ترکاندن آنها می‌تواند منجر به عفونت شود.
سوختگی های اورژانسی که باید جدی گرفته شوند
در شرایط جنگی، نوع سوختگی‌هایی که نیاز به رسیدگی فوری دارند به شرح زیر است:
- سوختگی‌هایی که صورت، دست‌ها، پاها، ناحیه تناسلی یا مفاصل را درگیر کرده‌اند.
- سوختگی‌هایی که سطح وسیع‌تری از بدن را پوشش داده‌اند حتی اگر ظاهراً سطحی باشند.
- سوختگی‌هایی که با تاول‌های بزرگ، بی‌حسی، سفید شدن یا سیاه شدن پوست همراه هستند.
- سوختگی ناشی از برق یا مواد شیمیایی مانند اسید.
- سوختگی‌های شدید در کودکان، سالمندان یا افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای.
- سوختگی‌هایی که با مشکلات تنفسی مانند سختی در تنفس یا سوختگی اطراف دهان و بینی همراه هستند که می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به ریه باشد.
- بروز تب، تورم، ترشحات چرکی یا درد شدید در روزهای بعد از سوختگی که ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.
چه اقداماتی در خانه برای درمان سوختگی های درجه 1 انجام دهیم؟
سوختگی‌های درجه 1 که معمولاً با قرمزی، سوزش و درد ملایم همراه هستند و نواحی کوچکی از بدن را درگیر می‌کنند، در بیشتر مواقع قابل درمان در خانه هستند. در این موارد، می‌توان از آب سرد برای شستشو، خشک نگه داشتن زخم و استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده مناسب که توسط پزشک تجویز شده‌اند، استفاده کرد. این اقدامات کمک می‌کنند تا از پیشرفت آسیب جلوگیری شود.
اهمیت آموزش کمک های اولیه در شرایط بحرانی
با توجه به شرایط ویژه جنگی و احتمال بروز صدمات مختلف، توصیه می‌شود که خانواده‌ها یک بسته کمک‌های اولیه شامل گاز استریل، سرم شست‌وشو، قیچی، پماد سوختگی و دستکش پزشکی در خانه داشته باشند. علاوه بر این، آموزش‌های اولیه کمک‌های اولیه برای اعضای خانواده می‌تواند از بروز آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کند و فرد آسیب‌دیده را تا رسیدن به مراکز درمانی، در شرایط بهتری نگه دارد.
نتیجه گیری
در روزهایی که ترس و اضطراب بر زندگی شهروندان سایه افکنده است، دانستن اقدامات صحیح و به موقع در برابر صدمات مختلف، از جمله سوختگی‌ها، می‌تواند تفاوت بزرگی در نجات جان افراد داشته باشد. از آنجایی که در شرایط بحرانی مانند جنگ، زمان بسیار حائز اهمیت است، آموزش‌های پیشرفته و تجهیز خانه‌ها به ابزارهای ضروری برای کمک‌های اولیه می‌تواند جان افراد را در مواقع ضروری نجات دهد.
